De hotels

in de Azoren

Cultuur

Het drie na grootste eiland van de wereld is een multiculturele jungle met meer dan 200 verschillende bevolkingsgroepen. De inheemse inwoners zijn de etnische Maleisen (uit Maleisië of China), Chinezen en anderen die de vruchtbare grond van Borneo ontdekten. In eerste instantie lijken de levensstijlen van de inwoners van Borneo zich te onderscheiden in stedelijke en landelijke levensstijlen. Maar voor vele stedelijke bewoners blijft het dorp hun ware thuis. Traditionele gebruiken en waarden zijn vaak gebaseerd op dorpstradities, zogenoemde ‘adat’, en blijven vaak sterk aanwezig bij stedelijke bewoners. ‘Adat’ benadrukt collectieve (in plaats van individuele) verantwoordelijkheid en gaat uit van harmonie. De waarden van ‘adat’ spelen een grote rol in het dagelijks leven in de ‘kampung’ (het dorp) en dus ook vaak in stedelijke gebieden. Ook respect voor ouderen is een belangrijke waarde voor de inwoners van Borneo. Inwoners van Borneo zijn trots en dankbaar dat inwoners van Westerse staten hun woonplaats bezoeken en toeristen zullen een grote gastvrijheid ervaren tijdens hun bezoek aan Borneo.




Specifieke voorbeelden

Longhouses

Deze zogenoemde ‘longhouses’ staan enkele meters boven de grond en kunnen onderdak geven aan honderd individuele gezinswoningen, allemaal onder één lang dak. Als je een ‘longhouse’ wilt bezoeken, wordt het gewaardeerd wanneer je buiten wacht totdat je wordt uitgenodigd om binnen te komen. Kleine giften of cadeautjes worden altijd gewaardeerd.

Penan: ‘molong’ levensstijlen

De bevolkingsgroep Penan zijn de jagers uit de jungle. Oorspronkelijk waren zij nomaden in Sarawak en Brunei. De meeste zijn nu wel gesetteld in longhouses in noord Sarawak, maar honderden blijven pure nomaden. Ze beoefenen ‘molong’: ze nemen nooit meer uit de bossen dan ze nodig hebben. Ze planten misschien rijst, maar ze blijven afhankelijk van de jungle voor het grootste deel van hun eten, zoals sago van palmbomen, wild gevangen met blaaspijpen, maar ook voor medicijnen en kleding.

Geschiedenis

Geologen geloven dat Borneo’s land 2,5 miljoen jaar geleden vast zat aan Zuidoost Azië als onderdeel van een continent genoemd Sundaland. Ongeveer 10000 jaar geleden kwam de zee op en werd Borneo een groot, uitgestrekt eiland. Ondanks de scheiding van het vaste land hield Borneo contact met de buitenwereld. Migranten arriveerden ongeveer 3000 jaar geleden, waarschijnlijk uit zuid China. Zij mengden met de nakomelingen van de originele bewoner wiens 40.000 jaar oude schedel werdt ontdekt in de Niah grotten en vormden de inheemse bevolking van Borneo. Handelaren uit India en China bezichtigden Borneo vanaf de 1e eeuw na Christus. Zij ruilden Borneo’s bosproducten zoals vogelnestjes, zwarte peper en dierenhuiden tegen textiel, kralen en porselein. Vanaf ongeveer 500 na Christus kwamen Chinese handelaren op Borneo wonen aan de kustlijnen. De handelaren introduceerden ook het hindoeïsme en boeddhisme op Borneo.

Tijdens de 7e eeuw rees Sumatra’s Hindoeïstisch-Boeddhistisch koninkrijk van Srivijaya. De invloed van het koninkrijk reikte tot Borneo. Srivijaya had macht over de handel van Zuidoost Azie door het bevel van de Straat van Melaka. Kooplieden uit Arabië, Perzië en India brachten goederen naar Srivijaya’s kustposten in ruil van goederen uit China en lokale producten. Gedurende Srivijaya’s tijd behoorde Brunei als het centrum van Borneo voor Chinese handel. Pas wanneer Srivijaya’s bestaan na 600 jaar beëindigd, migreren meer Maleisen naar Borneo.

De Indische handelaren brachten niet alleen hun goederen maar ook de Islam naar Melaka. De Moslimpraktijken werden door de inwoners opgenomen, maar niet echt verspreid. Moslims op Borneo beoefenen dan ook vaak een meer milde en tolerante vorm van de Islam. Je zult dit herkennen doordat minder Islamitische vrouwen op Borneo een hoofddoek dragen. Tegen het eind van de 15e eeuw zochten Europeanen een rol in de rijke Aziatische handel. Vasco da Gamme vond de weg om Afrika heen in 1498. In 1511 veroverde Portugal Melaka om macht te krijgen over de kruidenhandel. Veel Moslimbewoners verlaten op dit moment Melaka en verhuizen naar Borneo. Onder regio van Sultan Bolkiah wordt Brunei in de 16e eeuw Borneo’s meest machtige koninkrijk.




Ontwikkeling

Nadat de Portugese strijders Melaka veroveren om de handel te veroveren wordt Brunei steeds machtiger als Islamitische koninkrijk en als handelscentrum. Brunei domineert noordelijk Borneo en omstreken. In 1610 komen de Nederlanders naar West Kalimantan, waar ze in Sambas een diamanthandelspost beginnen. Daar graven ze meer dan 300 jaar zonder dat ze aandacht besteden aan de rest van Kalimantan’s bronnen. In 1701 draagt Brunei Sabah over aan de Sultan van Sulu. Hiermee wordt de basis gecreëerd voor de aanhoudende eisen van de Filippijnen op het gebied. Ondertussen hebben de Nederlanders de peperhandel ontdekt en ze verjagen de Britten van Kalimantan. Het sultanrijk van Bajarmasin in zuid Kalimantan breidt zich uit naar Borneo’s west- en oostkusten. Nadat in eerste instantie de Nederlandse kolonisten onderdak kregen op Borneo breekt in 1859 de Bajar oorlog uit, gevolgd door vier jaar strijd en uiteindelijk veertig jaar van weerstand.

In 1924 verdelen de Engelsen en de Nederlanders de grond op Borneo in twee gebieden die uiteindelijk van Maleisië en Indonesië zullen worden. Ondanks dat de Nederlanders gewenst zijn in Kalimantan zijn ze druk bezig met vechten in Sumatra en Java. In 1841 helpen de Engelsen de lokale governeur in Kalimantan met het controleren van de opstanden en James Brooke wordt de eerste witte raja van Sarawak. Sabah en Sarawak worden Engelse kolonies. Tijdens de Tweede Wereldoorlog neemt Japan Borneo gevangen. Vroege weerstand van de lokale Chinese bevolking wordt bruut onderdrukt. In 1945 roepen Soekarna en Hatta hun onafhankelijkheid uit van Indonesië. De Nederlanders sturen 55000 troepen en pogen hun autoriteit terug te winnen. Tevergeefs, in 1949 geven ze de strijd op. Sarawak en Sabah worden onderdeel van de (voor korte duur) unie van Maleisië en Singapore en behouden zo een niet-Chinese meerderheid. Indonesië eist heel Borneo op en verklaart Konfrontasi tegen Maleisië. Sporadische gevechten vinden plaats tot 1966. In 1984 wordt Brunei Borneo’s enige onafhankelijke staat onder Sultan Hassanal Blokiah. De andere twee regio’s worden onderdeel van Maleisië en Indonesië.